Producing media relations about the method of growing the oyster mushroom of Mushroom Station at Pathumthani
โดย สราวุธ ทองบรรจบ, นฤมล ธาตุทอง, ญาณิน วงศ์สมศรี และวรรณทกานต์ อติเปรมานนท์
ปี 2558
บทคัดย่อ
การศึกษาเรื่อง “การผลิตสื่อประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด จังหวัดปทุมธานี” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการผลิตสื่อเพื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมและเพื่อประเมินความพึงพอใจที่มีต่อสื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของผู้เข้าอบรมการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด
วิธีการศึกษาแบ่งเป็น 2 ขั้นตอนคือ (1) ผลิตสื่อประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด จังหวัดปทุมธานี โดยกำหนดสื่อออกเป็น 2 ประเภทคือ สื่อวิดีทัศน์สาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม และสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับสาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม จากนั้นนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญประเมินคุณภาพของสื่อ และ (2) ประเมินความพึงพอใจของผู้เข้าอบรมการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด จำนวน 40 คน ที่มีต่อสื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล
ผลการศึกษาพบว่า ผู้เข้าร่วมอบรมมีความพึงพอใจสื่อวิดีทัศน์สาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมอยู่ในระดับมาก ซึ่งส่วนใหญ่มีความเห็นว่าการเรียงลำดับเนื้อหาของสื่อมีความเหมาะสมเข้าใจง่าย ในส่วนของสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับพบว่า ผู้เข้าอบรมมีความพึงพอใจต่อสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับสาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมอยู่ในระดับมาก ซึ่งส่วนใหญ่มีความเห็นว่าการใช้ภาพประกอบมีความเหมาะสมมากที่สุด
วัตถุประสงค์การวิจัย
- เพื่อศึกษากระบวนการผลิตสื่อเพื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม
- เพื่อวัดระดับความพึงพอใจเกี่ยวกับสื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม
โจทย์การวิจัย
- กระบวนการผลิตสื่อเพื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด ทำอย่างไร?
- ความพึงพอใจเกี่ยวกับสื่อการประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด เป็นอย่างไร?
ขอบเขตการวิจัย
การศึกษาเรื่องการผลิตสื่อเพื่อประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด จังหวัดปทุมธานี ผู้ศึกษาจะผลิตคู่มือการเพาะเลี้ยงเห็ด โดยผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับ 4 รูปแบบและสื่อวีดิทัศน์จำนวน 4 ตอน ความยาวตอนละไม่เกิน 12 นาที เพื่อบอกถึงขั้นตอนวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมที่ทางสถานีเห็ดจัดอบรมฟรีให้ประชาชน ได้แก่ เห็ดนางรมฮังการี เห็ดนางฟ้าภูฐาน เห็ดเป๋าฮื้อญี่ปุ่นและเห็ดโคนญี่ปุ่น จากนั้นผู้ศึกษาจะนำสื่อสิ่งพิมพ์และสื่อ วีดิทัศน์ไปให้กับผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้ทางด้านการผลิตสื่อประเมินผลงานและให้กลุ่มตัวอย่างได้แก่ ประชาชนผู้ที่เข้าร่วมการอบรมเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมประเมินความพึงพอใจสื่อเพื่อนำไปประเมินผล
นิยามศัพท์
สถานีเห็ด คือ ฟาร์มเห็ดเพื่อการท่องเที่ยวและแหล่งศึกษาเรียนรู้การเพาะเห็ดแนวใหม่แบบครบวงจร โดยมีการจัดการอบรมการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมฟรีแก่ประชาชนที่มีความสนใจ
วีดิทัศน์ คือ สื่อที่สามารถแสดงให้เห็นได้ทั้งภาพเคลื่อนไหวและเสียง ที่สาธิตวิธีการนำเสนอการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม จำนวน 4 ตอน ได้แก่ เห็ดนางรมฮังการี, เห็ดนางฟ้าภูฐาน, เห็ดเป๋าฮื้อญี่ปุ่นและเห็ดโคนญี่ปุ่น ความยาวตอนละไม่เกิน 12 นาที
แผ่นพับ คือ สื่อสิ่งพิมพ์ที่มีขนาดเล็กสามารถใส่ข้อมูลและเนื้อหา รูปภาพประกอบ เพื่อบอกรายละเอียดขั้นตอนวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม จำนวน 4 แบบ ได้แก่ เห็ดนางรมฮังการี, เห็ดนางฟ้าภูฐาน, เห็ดเป๋าฮื้อญี่ปุ่น และเห็ดโคนญี่ปุ่น
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
- ได้สื่อประชาสัมพันธ์วิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมที่มีประสิทธิภาพและมีประโยชน์ต่อผู้เข้าร่วมอบรม
- สถานีเห็ดมีสื่อต้นแบบที่จะนำไปผลิตและแจกให้กับผู้เข้าร่วมในการอบรม
อภิปรายผลการวิจัย
ผู้ศึกษาได้แบ่งการอภิปรายผลการวิจัยออกเป็น 2 สื่อ ดังนี้
- สื่อวีดิทัศน์สาธิตวิธีเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด
จากผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างมีความพึงพอใจสื่อวีดิทัศน์สาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด อยู่ในระดับมากที่สุด โดยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความพึงพอใจเกี่ยวกับการเรียงลำดับเนื้อหา มีความเหมาะสมเข้าใจง่ายมากที่สุด จากผลการศึกษาอาจสรุปได้ว่า สื่อวีดิทัศน์เป็นสื่อที่เหมาะสมสำหรับการนำเสนอเนื้อหาที่มีความยุ่งยากซับซ้อนหรือเนื้อหาที่เกี่ยวกับการนำเสนอวิธีการสาธิต โดยสื่อวีดิทัศน์สามารถเล่าเรื่องราวของเนื้อหาให้กระชับเข้าใจง่ายและสามารถย่อ ขยายภาพ ทำให้ภาพเคลื่อนที่ช้า เร็ว หรือหยุดนิ่งได้ ด้วยการลำดับภาพขั้นตอนต่าง ๆ ในเวลาที่ต้องการได้ ซึ่งอาศัยเทคนิคการถ่ายทำ และเทคนิคการตัดต่อที่สามารถใส่รูปภาพประกอบ เสียงดนตรีประกอบ เสียงบรรยาย เพื่อให้ผู้รับชมสื่อวีดิทัศน์ได้เห็นทั้งภาพและได้ยินเสียงไปพร้อม ๆ กัน และสามารถสร้างความน่าสนใจได้จำนวนมาก จึงทำให้กลุ่มตัวอย่างมีความพึงพอใจมาก ซึ่งสอดคล้องกับ วิชิระ อินทร์อุดม (2539) กล่าวว่าสื่อวีดิทัศน์เป็นสิ่งที่สามารถนำเสนอได้ทั้งภาพและเสียง สามารถอธิบายเรื่องราวที่ซับซ้อนได้เข้าใจง่าย ด้วยการผลิตวีดิทัศน์ที่สามารถย่อ ขยายภาพ ทำให้ภาพเคลื่อนไหวที่ช้า เร็ว หรือหยุดนิ่งได้แสดงกระบวนที่มีความต่อเนื่อง มีลำดับขั้นตอนได้ในเวลาที่ต้องการ โดยอาศัยเทคนิคการถ่ายทำ และเทคนิคการตัดต่อ เป็นสื่อที่ใช้ได้ทั้งรายบุคคล กลุ่มย่อย กลุ่มใหญ่ และใช้กับมวลชนทุกเพศ ทุกวัย และทุกระดับชั้น เพื่อใช้ในการสอนซ่อมเสริมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และใช้เป็นแหล่งสำหรับให้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง
- สื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับสาธิตวิธีเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด
จากผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างมีความพึงพอใจสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับสาธิตวิธีเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรมของสถานีเห็ด อยู่ในระดับมากที่สุด โดยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความพึงพอใจเกี่ยวกับภาพประกอบมีความเหมาะสมมากที่สุด จากผลการศึกษาอาจสรุปได้ว่า ภาพมีความสำคัญในการนำเสนอเรื่องราวหรือมีความจำเป็นมากในการผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ เนื่องจากหากเราใช้ภาพที่คมชัดจะช่วยทำให้สื่อดูสวยงามน่าสนใจ โดยส่วนใหญ่ผู้ดูจะให้ความสนใจในเบื้องแรกต่อภาพมากกว่าข้อความที่ต้องอ่านเพราะใช้เวลาในการทำความเข้าใจน้อยกว่า ฉะนั้นหากภาพที่ใช้ประกอบในการออกแบบมีคุณภาพ สามารถสื่อความหมายได้ดี และมีความเหมาะสมกับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการใช้สื่อสิ่งพิมพ์นั้น ๆ แล้ว จะทำให้สิ่งพิมพ์ได้ประโยชน์ตรงตามความต้องการยิ่งขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับ สิทธิกร รัตนชัย (2535) กล่าวว่าการผลิตสื่อสิ่งพิมพ์นั้น สิ่งที่ผู้ผลิตจะต้องให้ความสำคัญนั้นคือ ภาพที่ใช้ประกอบ เพราะภาพสามารถเล่าผ่านกระบวนการผลิตลงบนกระดาษ โดยพิมพ์จากต้นแบบให้ได้เหมือนจำนวนมาก ๆ ในเวลารวดเร็ว โดยมีการกำหนดเนื้อหาและกลุ่มเป้าหมายที่ชัดเจน ซึ่งปัจจัยหลักของสื่อสิ่งพิมพ์ส่วนใหญ่ ให้ความสำคัญกับการเลือกใช้ภาพประกอบในการนำเสนอเนื้อหา เพราะผู้ดูจะให้ความสนใจในเบื้องแรกต่อภาพมากกว่าข้อความที่ต้องอ่านเพราะใช้เวลาในการทำความเข้าใจน้อยกว่า ฉะนั้นหากภาพที่ใช้ประกอบในการออกแบบต้องมีคุณภาพความคมชัด สามารถสื่อคามหมายได้ดี และมีความเหมาะสมกับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการใช้สื่อสิ่งพิมพ์ เพื่อให้สิ่งพิมพ์ได้ประโยชน์ตรงตามความต้องการยิ่งขึ้น
ข้อเสนอแนะในการทำครั้งต่อไป
- เนื่องจากการศึกษาในครั้งนี้เป็นการศึกษากระบวนการผลิตสื่อประชาสัมพันธ์ เพื่อการสาธิตวิธีเพาะเลี้ยงเห็ดสกุลนางรม จำนวน 4 ชนิด ได้แก่ เห็ดนางฟ้าภูฎาน, เห็ดนางรมฮังการี, เห็ดโคนญี่ปุ่นและเห็ดเป๋าฮื้อญี่ปุ่น ในการศึกษาครั้งต่อไปแนะนำให้ลองศึกษากระบวนการผลิตสื่อประชาสัมพันธ์ เพื่อสาธิตวิธีการเพาะเลี้ยงเห็ดชนิดอื่น ๆ
- เนื่องจากการศึกษาในครั้งนี้เป็นการศึกษาแค่การเพาะเลี้ยงเห็ดเท่านั้น ในการศึกษาครั้งต่อไปแนะนำให้ทำสื่อการนำเสนอเรื่องการดูแลเห็ดหลังจากการเพาะเชื้อเห็ด
- เนื่องจากการศึกษาในครั้งนี้เป็นการศึกษากระบวนการผลิตสื่อวีดิทัศน์และสื่อสิ่งพิมพ์ประเภทแผ่นพับ ในการศึกษาครั้งต่อไปแนะนำให้ผลิตสื่อประเภทอื่นที่มีความน่าสนใจและทันสมัยมากขึ้น เช่น อินโฟกราฟิก (Infographics) และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Electronics)